راهکارهایی برای حل مشکلات تکلیف

برای والدین:

با معلم ها در ارتباط باشید.

از ابتدای سال از انتظارات آنها و شیوه ی کارشان مطلع باشید و بپرسید کارهایی که به دانش آموز میدهند چقدر طول میکشد و نحوه ی انجام آن چگونه است و اگر فرزند شما به شیوه ی متفاوتی عمل میکند یا زمان بیشتر یا کمتری از حد انتظار برای این فعالیت ها قرار میدهد با معلم ها مشورت کنید. در جریان شیوه ها و اهداف تکالیف باشید.

وقت مشخصی را به انجام دادن تکالیف اختصاص دهید. اگر زمان انجام کارهای مدرسه مشخص باشد بعضی از مشکلات حل میشود. مثلا اگر ساعت 5 تا7 به امور درسی اختصاص داده شود دانش آموز میداند که اگر کارایش را با سرعت و بی دقت انجام بدهد نمیتواند به امور دیگر بپردازد. اگر تکلیفش در آن زمان تمام شد مطالعه میکند و یا کارهای روز بعدش را انجام میدهد. بعد از چند روز میتوانیم مقدار زمان متناسب با حجم کار دانش آموز زیاد و کم کنیم.

مهیا بودن وسایل. یک جعبه برای دانش آموز تهیه کنید که در آن مداد و خودکار و چسب و قیچی و پاک کن و... وجود داشته باشد و در زمان انجام تکلیف وقت دانش آموز برای پیدا کردن وسایل مورد نیازش هدر نرود.

از این فرصت استفاده کنید و کنارش باشید. زمان انجام کارهای درسی را به اوقات آرام و خوبی تبدیل کنید. بعضی از بچه ها از این که زمان انجام کارهای مدرسه باید تنها توی اتاقشان باشند احساس خوبی ندارند و میخواهند این زمان را به حداقل برسانند و از اتاق بیرون بیایند. میتوانید در آن زمان فضای آرامی مهیا کنید و خودتان کنارش بنشینید. مثلا بگویید بیا سر میز آشپزخانه بنشین تا شما تمرین هایت را انجام میدهی من هم کتابم را میخوانم یا حساب و کتابهایم را انجام میدهم. در این حالت هم او تنها نیست و از کنار شما بودن لذت میبرد و هم شما میتوانید رفتار او را مشاهده کنید و اگر مشکلی داشته باشد آن را تشخیص دهید.

تشویق های کوچک برای اهداف کوچک قرار دهید. مثلا هفته ای که هیچ بی نظمی نداشته و تمام تکالیفش کامل بوده آخر هفته سینما میرویم.

برای دانش آموز توضیح دهید که انجام تکلیف شاید به اندازه ی سینما رفتن یا توی حیاط بازی کردن جذاب نباشد اما کار اوست و مثل شغل بزرگترها ضروری است.

برای مدارس:

رابرت مارزانو و همکارانش در مطالعه ای که درباره تاثیرات مثبت و منفی تکلیف در سال 2007 انجام شده است راه حل هایی را بر اساس پژوهش خود پیشنهاد کرده اند:

1-فقط تکالیف هدف محور طراحی کنید.

2- تکالیف به شکلی طراحی شوند که بیشترین بچه ها به راحتی بتوانند آن را انجام دهند.

3- به شکل مناسبی والدین را در امور مشارکت دهید. والدین نباید کار فرزندانشان را تکمیل کنند و نباید به آنها چیزی یاد بدهند.

4- مقدار تکلیف هر دانش آموز باید به دقت مطالعه شود. به طوری که مناسب شرایط سنی اش باشد و زمان زیادی از وقتی که در خانه است را نگیرد. (Marzano and Pickering,2007)

تقلب در انجام تکالیف

علاوه بر مشکلاتی که مربوط به مقدار انجام تکلیف است، نحوه ی انجام آن نیز میتواند مشکلاتی به وجود بیاورد.

تقلب در انجام تکالیف یکی از مشکلاتی است که مدارس با آن مواجه هستند.

مصادیق تقلب در تکالیف درسی شامل:

رونویسی کردن از تکالیف شخصی دیگر، اجازه دادن به افراد دیگر برای رونویسی کردن، انجام تکلیف توسط فردی دیگر، انجام تکلیف برای سایر افراد و انجام تکلیف فردی با به صورت گروهی است.

عوامل اصلی که تقلب در انجام تکالیف را تحت تاثیر قرار میدهند را میتوان به سه دسته اصلی تقسیم کرد.

1. آگاهی نسبت به موضوع

بسیاری از دانش اموزان بعد از اینکه به آنها تذکر داده میشود بیان می کنند که نمی دانسته اند این کار تقلب محسوب میشود

2. عوامل درونی

موفقیت تحصیلی، سن، درگیری در فعالیتهای اجتماعی، رویکرد رقابتی ،جنسیت، معدل، اخلاق کاری، و عزت نفس از

عوامل درونی است که بر نحوه انجام تکلیف و تقلب تاثیر گذار است.

3. عوامل بیرونی

عوامل بیرونی یا بافتی به فشارهای بیرونی گفته می شود که بر فرد تحمیل میشود و موجب ترغیب یا منع تقلب

میگردند

.

از مهمترین این عوامل میتوان به تأثیرات گروه همسال، استادان و معلمان و سیاستهای آموزشی اشاره کرد .

مهیا بودن  شرایط تقلب و برخورد نکردن با متقلب نیز از عوامل بیرونی تاثیرگذار بر تقلب است.(خامسان و امیری1390)

مشارکت والدین در انجام تکلیف

درباره نحوه مشارکت یا دخالت والدین، بعضی از معلم ها ترجیح میدهند والدین بر انجام تکالیف فرزندانشان نظارت داشته باشند و در این مورد حضور فعالی داشته باشند، بعضی دیگر معتقدند که حضور و دخالت والدین باید به حداقل برسد.

از نظر والدین مهم ترین کار یک دانش آموز وقتی که به خانه میرسد بعد از کمی استراحت انجام تکالیفش

است و همه ی فعالیت های دیگر باید قبل از آن متوقف شود.

.

وقتی دانش آموز کارهای مربوط به مدرسه اش را انجام داد میتواند به سراغ کارهایی که دوست دارد برود.

جمله ی معروف " وقتی مشق هایت را نوشتی" در این خانه ها زیاد شنیده میشود. اما بر خلاف نظر والدین،

دانش آموزان انجام تکالیف مربوط به مدرسه را یکی از کارهای مورد علاقه ی خود نمیدانند. وقتی از

تعدادی از دانش آموزان خواستیم لیستی از فعالیت های مورد علاقه ی خود را تهیه کنند بعضی از بچه ها

گفتند انجام تکالیف یک جایی در وسط های لیست است و بقیه بچه ها آن را نزدیک آخر لیست فعالیت

های خود قرار میدهند. ( Xu & Yuan,2003)

اما مداخله ی والدین باید به شیوه ای باشد که بر رابطه ی والدین و فرزندان تاثیر مثبتی بگذارد.

در ادامه برای توضیح مداخله ی مثبت والدین، چند مثال آورده شده است:

از دانش آموز بخواهیم آزمایش ساده ای را در خانه انجام دهد.

از دانش آموز بخواهیم غذایی در آشپزخانه تهیه کند.

دانش آموز با کمک یکی از اعضای خانواده پازلی درست کند.

دانش آموز برنامه ی مشخصی را در کنار خانواده تماشا کند.

دانش آموز متنی را بخواند و برای والدینش توضیح دهد.

چیزهای جالبی که یاد گرفته است را خیلی کوتاه برای پدر یا مادر تعریف کند.

(Marzano and Pickering, 2007)

دفتر تحقیقات آموزشی آمریکا¹ در سال 1996 در نشریه ای چهار روشی که والدین میتوانند در انجام تکالیف درسی نقش داشته باشند پیشنهاد کرده است.

با مشخص کردن یک مکان ثابت و زمان مشخص برای انجام تکلیفها ، نشان دهید که این مسئله برای شما خیلی اهمیت دارد. کمک های موثر والدین میتواند این باشد که تلویزیون را خاموش کنند و تلفن ها را محدود کنند و فضای آرامی در آن ساعت در خانه ایجاد کنند و خودشان هم شروع به خواندن یا نوشتن چیزی کنند و مطمئن شوند که فرزندشان هر چیزی که احتیاج دارد در اختیار دارد.

از انتظارات معلم ها اطلاع داشته باشید و اگر فرزندتان مشکلی در انجام کارهایش دارد بیشتر با معلمش در ارتباط باشید و در جریان کارهایش قرار بگیرید.

بچه ها را راهنمایی و تشویق کنید. کار شما این نیست که کاری کمکشان انجام دهیداما به شیوه هایی که احتیاج دارند کمکشان کنید. در مورد کارشان با آنها گفتگو کنید. به فرزندتان یاد دهید که چگونه تکالیف را به قسمت های کوچک و قابل کنترل تقسیم کند.

درباره ی مشکلات تکلیف فرزندتان با معلمش صحبت کنید. با همکاری معلم طرحی بریزید که بتوانید مشکلات دانش آموز در تکمیل تکالیفش را بهبود بخشید.

1Office of Educational Research and Improvement (OERI, 1996)

افسانه ی تکلیف!

 الفی کان  نویسنده ی آمریکایی و محقق رشته های آموزش و رفتار انسانی است و در این حوزه ها دوازده کتاب  تالیف نموده است. او که به عنوان یکی از منتقدین اصلی نظام آموزشی در دو دهه اخیر شناخته شده است در کتاب " افسانه ی تکلیف" کارکرد های مورد قبول تکلیف برای دانش آموزان را به چالش کشیده است و برای مقابله با مسئله ی تکلیف پیشنهاداتی ارائه داده است:

۱- اطلاعات خود در مورد تکلیف را با دیگران در میان بگذارید.

۲- سیاست های تعیین کننده ی تکلیف را مورد بازبینی قرار دهید. برای مثال معلمانی که مقدار خاصی تکلیف برای روزهای مشخص تعیین میکنند ( سه شنبه و پنج شنبه روزی شصت دقیقه تکلیف) چنین سیاست هایی تفکر و آموزش یادگیرنده محو را تحت تاثیر قرار میدهند و این الگو نه تنها به دانش آموزان آسیب میزند بلکه به ضرر معلمان نیز هست.

۳-مقدار تکلیف را کاهش دهید. والدین خیلی وقت ها اظهار ناراحتی و نگرانی میکنند که بچه ها زمان زیادی را به انجام تکالیف خود اختصاص میدهند  و دانش آموزان بیشتر از والدین خود از این موضوع رنج می برند. اما سوال اصلی این است که چرا دانش آموزی که بیشترین زمان روز خود را به مطالعه و امور درسی پرداخته است وقتی به خانه می آید هم باید دوباره زمان زیادی را به این مسئله اختصاص بدهد؟ کدم فلسفه ی آموزش یا کدام تئوری یادگیری پشت این برنامه ریزی بوده است؟

۴- پیش فرض ها را تغییر دهید. پیش فرض ها در مورد تکلیف در مدارس باید به کلی تغییر کند که دانش آموز فقط در شرایطی کاری برای خانه داشته باشد که دلیل مهمی برای آن وجود داشته باشد. در واقع فرض بر این است که دانش آموزان برای خانه تکلیفی ندارند مگر اینکه واقعا ضروری باشد.

۵-از خود بچه ها بپرسید. باید بدانیم که بچه ها چه فکری در مورد تکالیف دارند و نظر خودشان را بپرسیم و از پیشنهادات آنها استفاده کنیم. مثلا استفاده از پرسشنامه های بدون اسم میتواند مفید باشد.بیشتر اوقات والدین و معلم ها در موردمقدار و شکل تکالیف تصمیم گیری و اظهار نظر میکنند و نظر خود دانش آموز دخالت داده نمی شود.

۶-برای دانش آموز فقط تکالیفی تعیین  کنید که به منظور مشخصی طرح کرده اید. بهتر است دانش آموز تکلیفی را انجام دهد که معلمش با توجه به وضعیت کلاس برای هدف مشخصی تعیین کرده است نه تکالیف آماده ای که قبلا تکثیر شده است.( مثل کتاب های حل تمرین که برای همه ی مدارس و همه ی سطوح است.  تعداد زیاد تمرین های مشابه موجب میشود کسی که موضوعی را بلد است وقتش را تلف کند و کسی که بلد نیست نا امید شود.) اگر امکان آن وجود داشته باشد که برای دانش آموزان تکالیف متفاوتی طرح شود قابل قبول است اما اگر قرار است برای همه یک نوع تکلیف مشخص شود بهتر است که به دانش آموز تکلیفی داده نشود.

۷-از تکلیف به عنوان وسیله ای برای دخالت دادن دانش آموزان در تصمیم گیری ها استفاده کنید. یکی از معیارهای کلاس خوب این است  که چقدر دانش آموزان در فرآیند تصمیم گیری شرکت دارند. بچه ها با تصمیم گیری یاد میگیرند که چگونه تصمیم بگیرند نه با پیروی از دستورات دیگران. باید برای تصمیم گیری یک مجالی داشته باشند و بتوانند در این فرصت تصمیم های خود را ارزیابی کنند.

۸- رتبه بندی کردن را متوقف کنید. هدف ما باید این باشد که مسیر تکالیف را از رتبه بندی کردن و درجه بندی کردن به سمت مدلی پیش برویم که در آن دانش آموز جستجو میکند و توضیح میدهد: چه کتابی خوانده، در کتاب جدیدی که خوانده چه چیزی دوست داشته، چه سوال جدیدی در ذهنش ایجاد شده و... به گفته ی مارتین بایرمن تکالیف در بهترین کلاس ها چک نمیشوند، بلکه به اشتراک گذاشته میشوند. (Kohn )

منابع پیشنهادی برای تحقیق درباره تکالیف درسی

قورچیان ، نادر ( 1381 ) ، فرایند برنامه ریزی تکالیف درسی دانش آموزان . انتشارات : مؤسسه فرهنگی منادی تربیت.

کاظمی، یحیی (1385) تاثیر تکلیف شب و تمرین فعال بر نگرش دانش آموزان. نشریه روانشناسی، سال دهم شماره 3.

ناظری، مهرداد (1388)آسیب شناسی مشق شب در ایران ؛ تکلف سنتی یا خلاق. گزارش، سال هجدهم شماره 209 .

راعی بند پی، فوزیه (1388) انجام تکالیف درسی توسط فرزندان و مشکلات والدین. پیوند شماره 361.

بازرگان، زهرا (1374) بررسی وضعیت تکلیف شب در مدارس ابتدایی شهر تهران. فصل نامه تعلیم و تربیت شماره 38.

بازرگان، زهرا (1372) وقتی شاگردان از هم می آموزند. نشریه روان شناسی و علوم تربیتی دانشگاه تهران بهار 1372 شماره 52

کوپر، هریس.جمع بندی تحقیقات پیرامون مشق شب. ترجمه فاطمه فقیهی قزوینی روان‌شناسی و علوم تربیتی بهار 1370 - شماره 25 .

قورچیان، نادر (1371). سیمای پژوهش در خصوص تکلیف شب در جهان امروز، مجله تعلیم و تربیت، شماره 30 صفحه 13

درانی،کمال (1378) بررسی وضعیت تکلیف شب در مقطع ابتدایی شهر تهران از نظر دانش آموزان، اولیا و معلمان، مجله روانشناسی و علوم تربیتی دوره جدید،سال چهارم، شماره 1.

مشق شب، خمیازه و انگشت هایی که ذق ذق می کنند نشریه روان‌شناسی و علوم تربیتی رشد معلم آبان 1384 - شماره 194 .

تقدیسیان، شکوه . تکلیف شب، تقویت کننده فعالیت های یادگیری، نشریه معلم دوره بیست و یکم شماره 40.

مسلمی، ندا، اثر ارائه برنامه زنگ تکلیف شب بر پیشرفت تحصیلی ریاضی و نگرش نسبت به ریاضی در دانش آموزان دختر سال چهارم ابتدایی مدارس حاشیه شهرستان بروجرد در سال 1387، پایان نامه کارشناس ارشد، روانشناسی و علوم تربیتی، دانشگاه تهران.

تکالیف درسی، دردسری بزرگ برای معلمان ،مجله رشد آموزش ابتدایی، شماره 1 مهر 1388

Leung. W.A and Heimberg .G. R .Homework compliance, perceptions of control and outcome of cognitive-behavioral treatment of social phobia. Social phobia program, center for stress and anxiety disorders, university at Albany, state university of new York, Albany.1995.

Cosden. M, Morrison. G, Gutierrez . L. The Effects of Homework Programs and After-School Activities on School Success, Theory into practice, Volume 43, Number 3, Summer 2004

Marzano ,J,R and Pickering ,J, D The case for and against homework, educational leadership, 2007

Balli, Sandra J., David H. Demo, and John F. Wedman. (1998). Family involvement with children’s homework: An intervention in the middle grades. Family Relations, 47, 149-157.

Mc Entire, Nancy Homework: Amount, Effects, Help for Students and Parents Early Childhood and Parenting Collaborative

Department of Special Education College of Education
University of Illinois .2001.

Galloway M.K and Pope, D. Hazardous Homework? The Relationship between Homework, Goal Orientation, and Well-Being In Adolescence Education for Meaning and Social Justice, Volume 20, Number 4Winter 2007.

Olympia, Daniel E.; Sheridan, Susan M.; and Jenson, William, "Homework: A Natural Means of Home-School Collaboration" (1994).Educational Psychology Papers and Publications. Paper 70.

Cosden , M., Morrison, G., Albanese, A., Brown, J., & Macias, S. (2001).Gevirtz Homework Project: Final Report. Santa Barbara, CA: Gevirtz Research Center, University of California.

Cosden , M , Morrison ,G, Albanese ,A, and Macias ,S When Homework is not Home Work: After-School Programs for Homework Assistance, EDUCATIONAL PSYCHOLOGIST, 36(3), 211–221

Green M, Sullivan P, Eichberg C. 1999. Homework conflicts, skirmishes, and wars. Contemporary Pediatrics 16(9):54–73.

Walberg, H. J. 1991. Does homework help? School Community Journal 1 (1), 13-15.

Cooper, H Synthesis of Research on Homework, "Educational Leadership, 1989.p 85-91.

Shelton, S, end homework hassles, working mother, Feb. 1996.

Bonham, S and Beichner , R .Online Homework: Does It Make a Difference? THE PHYSICS TEACHER. Vol. 39, May 2001.

Warton Pamela. The forgotten voices in homework: views of student. Educational Psychologist Volume 36, Issue 3, 2001

What research says about the value of homework: At a glance, Practical information and analysis about public education, Feb. 2007.

Xu, J. and Yuan, R. Doing Homework: Listening to Students,’ Parents, and Teachers’ Voices in One Urban Middle School Community, the school community journal. Oct 2003.

Bryan .T and Sullivan K. Synthesis of Spelling and Reading Interventions and Their Effects on the Spelling Outcomes of Students With LD Journal of Learning Disabilities December 1, 2006 39: 528-543

Eggers. J. Wooten, T .Evidence on the effectiveness of online homework. College Teaching Methods & Styles Journal – May 2008 Volume 4, Number 5.

Hoover-Dempsey, K., Reed, R.P., Jones, K.P., Walker, J., & Barreno, A.L. (April, 1999). Parental involvement in children’s schooling: Toward an understanding of children’s invitations to involvement. Paper presented at the Biennial Meeting of the Society for Research in Child Development, Albuquerque, NM.

Dettmers, S., Trautwein, U., & Lüdtke, O. (2009). The relationship between homework time and achievement is not universal: Evidence from multilevel analyses in 40 countries. School Effectiveness and School Improvement, 20, 375-405

Eren, O; Henderson, D. J. (2011): Are we wasting our children's time by giving them more homework? Discussion paper series.

Heitzmann, Ray, target homework to maximize learning. Education Digest: Essential Readings Condensed for Quick Review, v72 n7 p40-43 Mar 2007

Dettmers, S., Trautwein, U., Lüdtke, O., Kunter, M., & Baumert, J. (2010). Homework works if homework quality is high: Using multilevel modeling to predict the development of achievement in mathematics. Journal of Educational Psychology, 102, 467-48

Biktmirov, E.N. and K.J. Klassen. (2005) Relationship between the use of online support materials and performance in the introductory finance class. Forthcoming Journal of Education for Business.