آموزش بر اساس تفاوت های فردی

آموزش بر اساس تفاوت های دانش آموزان شیوه ای جدید است که با هدف درگیر کردن همه ی دانش آموزان در جریان کلاس و بیشترین استفاده همه دانش آموزان از فرآیند آموزش به کار میرود.

با توجه به اینکه هر دانش آموزی از نظر علایق، پیش زمینه های ذهنی، یادگیری های قبلی، میزان مطالعه و آگاهی نسبت به موضوع و انواع مهارت ها شرایط منحصر به فردی دارد هر کلاس باید به شکلی مدیریت شود که دانش آموز با توجه به شرایطی که دارد حداکثر یادگیری و بهره مندی را از کلاس داشته باشد.

در یک کلاس سنتی  طرح درس ها به گونه ای نوشته شده است که هر درس از نقطه ی مشخصی که مورد نظر مدرسه یا معلم است آغاز میشود و در نقطه ی مشخصی نیز به پایان میرسد. در این جریان تعدادی از دانش آموزان که دانش یا مهارتی بالاتر از سطح کلاس دارند از جریان آموزش حذف میشوند. همچنین دانش آموزانی که نقطه ی آغازین کلاس برایشان بیش از حد دشوار است و با دانش و مهارت آنها متناسب نیست هم نمیتوانند بهره ی کافی از کلاس ببرند. این دانش آموزان ممکن است وقت کلاس را به شکل منفعل و یا فعالی سپری کنند. دانش آموزان در شرایط منفعل، سرگرم فعالیت های دیگری میشوند که ممکن است در روند کلاس اختلالی ایجاد نکند مانند مطالعه کتاب غیر درسی یا انجام تکالیف درس های دیگر و..

بعضی از دانش آموزان در صورتی که ببینند کلاس برایشان بی فایده است سرگرم فعالیت هایی میشوند که در روند کلاس اختلال ایجاد میکند. فعالیت هایی مانند نامه نگاری با دانش آموزان دیگر و سر و صدا ایجاد کردن و.. که از نشانه های جذب نشدن یک دانش آموز در جریان کلاس است.

شرایطی که در آن دانش آموزی احساس کند نمیتواند از کلاس بهره ببرد موجب دلسردی و از دست رفتن انگیزه های او میشود.

با توجه به اینکه برنامه ی کلاسی برای دانش آموزان متوسط هر کلاس تهیه شده است، دانش آموزانی که بالاتر و یا پایین تر از سطح متوسط هستند، به طور طبیعی نمیتوانند به اندازه ی دانش آموزان متوسط از کلاس بهره ببرند. آموزش بر اساس تفاوت ها شیوه ای است که با ارزیابی دانش آموزان کار خود را آغاز میکند و برنامه ی کلاس بر اساس نیازهای دانش آموزان قابل تغییر و منعطف است.این نوع آموزش که از این به بعد آن را به اختصار «آموزش دی» مینامیم میتواند بسیاری از مشکلات کلاس های جدید را برطرف کند.

معرفی آموزش بر اساس تفاوت های فردی

هیچ دو دانش آموزی با توانایی و تجربه و نیازهای برابر وارد کلاس نمیشوند. مدل های یادگیری، مهارت زبانی، دانش زمینه، آمادگی برای یادگیری و فاکتورهای زیاد دیگری در کلاس با هم فرق دارند. با توجه به تمام این تفاوت ها از دانش آموزان انتظار میرود که در یادگیری مفاهیم و کسب مهارت های یکسانی کوشش کنند. پیدا کردن شیوه ی مناسبی که به همه ی دانش آموزان کمک کند که به استاندارد های مطلوب برسند چالشی بزرگ است که به تفکر نوآورانه احتیاج دارد.¹

«آموزش دی» یک نظریه ی آموزشی است که شامل تهیه برنامه های درسی به شکلی است که برای همه ی دانش آموزان مناسب باشد و آنها به شکلی فعال در کلاس شرکت داده شوند. بر مبنای این تئوری محیط و شرایط یادگیری باید به شکلی مهیا شود که تنوع اشکال یادگیری، علائق و توانایی ها را در نظر بگیرد.

دانش آموزان یک کلاس تفاوت های چشمگیری با یکدیگر دارند که شامل تفاوت در فرهنگ ها، شرایط اقتصادی اجتماعی، زبان، جنسیت، انگیزه ها و علایق شخصی و غیره است. با در نظر گرفتن نیازهای آموزشی گوناگون دانش آموزان، معلم ها میتوانند شرایط مناسبی را برای دانش آموزان ایجاد کند که همه به شیوه ی موثری از کلاس بهره ببرند. در چنین کلاس هایی همه دانش آموزان مشارکت دارند و میتوانند به موفقیتی در حد خود دست یابند. در این نوع آموزش معلم از دانش آموزان خود بر اساس توانایی ها و شرایط هرکس، انتظارات گوناگونی دارد. معلم ها میتوانند کلاس خود را از چهار جهت محتوا، فرآیند، محصول و محیط یادگیری متمایز کنند.

دانش آموزانی که هم سن هستند در یادگیری تفاوت های زیادی با هم دارند. آنها اگرچه اشتراکات فراوانی دارند، اما تفاوت های مهمی دارند که باید در نظر گرفته شود. در کلاس های سنتی تنها شباهتهای دانش آموزان در نظر گرفته میشود اما در کلاسی که تمایزگذاری در آن صورت گرفته است تفاوت های دانش آموزان اهمیت پیدا میکند و عامل مهمی در آموزش و یادگیری میشود.

کارول تاملینسون² چهره ی شاخص آموزش متمایز است. او سابقه ۲۱ سال تدریس در مدارس را دارد و ۱۲ سال به عنوان مدیر برنامه های خاص برای دانش آموزان پیشرفته تر و دانش آموزانی با مشکلات یادگیری بوده است و هم اکنون عضو هیئت علمی دانشگاه ویرجینیا است.

تاملینسون ویراستار و منتقد هشت مجله و نویسنده ی بیش از دویست مقاله و چندین کتاب است. کتاب های او با موضوع تمایز گذاری در کلاس درس به دوازده زبان ترجمه شده است و او شناخته شده ترین محقق در این زمینه است.

تعریف آموزش متمایز

ایجاد تمایز در کلاس درس، تلاشی است که معلمان برای پاسخ به نیازهای گوناگون دانش آموزان خود انجام میدهند. هر گاه معلم به شرایطی برسد که برای یک فرد یا یک گروه بزرگ یا کوچک در کلاس شیوه ای به کار ببرد تا بهترین تجربه ی یادگیری را برای همه ایجاد کند، دارد از شیوه ی تمایزگذاری استفاده میکند. معلم میتواند بر اساس علاقه و آمادگی های دانش آموز در موارد زیر تفاوت هایی ایجاد کند:۱. محتوا ۲ .جریان یادگیری ۳. نتیجه ۴. محیط و شرایط یادگیری. (تاملینسون ۱۹۹۹).

1http://www.glencoe.com/sec/teachingtoday/subject/di_meeting.phtml

2Carol Tomlinson