تمایز گذاری برای دانش اموزان راهنمایی و دبیرستان

تمایز گذاری در کلاس درس در راهنمایی و دبیرستان

دکتر داگلاس فیشر

دانشگاه سن دیگو

در کلاس های قرن بیست و یکم تمایز میان دانش آموزان بیش از پیش به چشم میخورد و ضرورت تمایز گذاری در کلاس های درس را بیش از پیش نشان میدهد.

تمایزگذاری در کلاس چیست؟

کارول تاملینسون و همکارانش که پیشرو در آموزش بر اساس تفاوت های دانش آموزان در جهان هستند این نوع آموزش را چنین معرفی میکنند: آموزش بر اساس تفاوت های فردی رویکردی به آموزش است که معلم ها در آن طرح درس، شیوه های تدریس، منابع، فعالیت ها و محصول و نتیجه ی یادگیری را با توجه به نیازهای تک تک دانش آموزان یا گروههای کوچک تنظیم میکند تا فرصت یادگیری را برای هر دانش آموز به حداکثر برساند.

کل فرآیند تمایزگذاری ریشه در پذیرش تفاوت های یاد گیرندگان دارد. تفاوت دانش آموزان شامل تفاوت در علائق و زمینه ی تحصیلی و سطح کنونی آنها است و همه ی اینها تحت تاثیر زبان، جنسیت، فرهنگ، قومیت و .. است.

هدف اصلی تمایز گذاری این است که کلاس ها بیشتر نسبت به نیاز ها و علائق دانش آموزان پاسخگو باشد.

برای تعریف دقیق آموزش بر اساس تفاوت ها ضمن اینکه باید مشخص شود این آموزش چه چیزهایی است، باید مشخص کنیم که شامل چه چیزهایی نیست.

این رویکرد در پی آن نیست که آموزش فردی برای هر کس تدارک ببیند. ضمن اینکه نمیخواهد آموزش متمایزی برای کسانی که برچسب «متفاوت» خورده اند فراهم کند بلکه میخواهد دانش آموزان در شرایط مختلف و در گروههای متفاوت فعالیت های متنوعی را تجربه کنند.

گام اول

مشخص کردن استانداردها، انتظارات و پرسش های اساسی

نقطه ی آغاز کلاس توجه به استانداردهای مشخص شده است. این چیزی است که چارچوب طرح درس ها را مشخص میکند و برای راهنمایی معلمان، مدیران و والدین تهیه شده است تا بتوانند تشخیص دهند در هر سطح و هر پایه چه مطالبی بیشترین اهمیت را دارند.

نکته ی دیگری که بسیار مهم است دانستن علایق و موضوعات مورد توجه دانش آموزان است. باید بتوانیم تشخیص دهیم چه موضوعاتی مورد علاقه ی دانش آموزان است و آن را در طرح درس های خود دخالت دهیم.

گام دوم

طراحی ارزشیابی رسمی و غیر رسمی

پس از اینکه انتظارات و استانداردها برای درس مشخص شد زمان آن است که ارزیابی مناسبی برای دانش آموزان طراحی کنیم که میزان یادگیری دانش آموزان را مشخص کند.

برای مشخص کردن دانش زمینه ای و اشتباهات مفهومی که در ذهن دانش آموزان نقش بسته است از پیش آزمون استفاده میکنیم.

برای مثال، برای شروع کلاس زیست شناسی سال هشتم میتوانیم یک امتحان از واژگان مهم درس از دانش آموزان بگیریم و به این وسیله یک تعیین سطح اولیه از دانش زمینه ای دانش آموزان بدست آوریم. این ارزیابی برای خلاصه کردن درس و پرهیز از تکرار و ارائه مطالب غیر ضروری اهمیت دارد و به این وسیله میتوانیم مطالبی که دانش آموزان از ابتدای درس میدانند را از درس خود حذف کنیم. به این وسیله نیازهای دانش آموزانی که بالاتر از سطح کلاس قرار دارند نیز در نظر گرفته میشود. برای اینکه بدانیم چه کسانی به آموزش بیشتر احتیاج دارند میتوانیم پنج دقیقه ی آخر کلاس را همیشه به یک فعالیت جمع بندی اختصاص دهیم. برگه های کوچکی میان دانش آموزان تقسیم کنیم و از آنها بخواهیم مهم ترین مطلبی که در این جلسه آموخته اند را به طور خلاصه بنویسند. این برگه اجازه ی خروج از کلاس است و همه باید قبل از ترک کردن کلاس این فعالیت را انجام دهند. با مرور اجمالی برگه ها میتوانیم تشخیص دهیم چه نکانی در جلسه ی آینده نیاز به مرور دارد.

گام سوم

منابع غنی و با جزئیات به دانش آموزان معرفی کنید.

کتاب درسی منبع اولیه و ابتدایی برای کلاس های راهنمایی است. (داو۱۹۹۸). متن اصلی که برای درس انتخاب کرده ایم باید برای تعداد زیادی از دانش آموزان مناسب باشد. برای تعداد کمی از دانش آموزان خیلی دشوار و برای تعداد کمی خیلی آسان باشد. متن های مکمل و متنوع دیگری باید در کنار درس به دانش آموزان معرفی شود تا همه بتوانند بهره ی کافی را از آن درس ببرند.

گام چهارم

برنامه ریزی برای گروه بندی های متنوع

فعالیت در گروههای گوچک مختلف فرصتی برای دانش آموزان به وجود می آورد تا با افراد متنوعی از دانش آموزان کار کنند. اینکه دانش آموزان در طول سال در گروههای متنوعی فعالیت کرده باشند موجب رشد و بهبود یادگیری برای آنها میشود. در گروه بندی ها باید به نکات زیر توجه کنیم: هدف این درس چیست؟ چه چیزهایی دانش زمینه ی دانش آموز را میسنجد؟ علایق دانش آموزان چیست و...

گام پنجم

طراحی درح درس روزانه و فعالیت های مرتبط با آن

پس از اینکه اهداف درس و شیوه ی ارزیابی ها مشخص شد و پرینتی از منابع مورد استفاده برای دانش آموزان تهیه شد زمان آن است که طرح درس های خود را با دقت بیشتری بنویسیم. طرح درس های موثر و کارآمد از تحقیق های انجام شده بهره میبرند.

استاندارد محتوایی: امروز هدف ما این است که...

دستورالعمل و مدل سازی: بگذارید به شما نشان دهم که....

راهنمایی: این کار را مثل من انجام دهید..

فعالیت مستقل: حالا شما این کار را امتحان کنید...

ارزیابی: امروز چه یاد گرفته اید؟